„Kapitanowie 1941. Pseudonim Grzmot” Tomasz Stężała

Tytuł: Kapitanowie 1941. 

Tom 1. Pseudonim Grzmot

Cykl Trzy Armie

Część 2

Autor: Tomasz Stężała

Wydawnictwo: 

Instytut Wydawniczy Erica

Data wydania: 2013-06-10

Stron 488

„Kapitanowie 1941” to druga, po „Porucznikach 1939”, część trylogii „Trzy Armie” pióra Tomasza Stężały. Jak przekonuje autor, jest to zbeletryzowana biografia jego dziadka Bolesława Nieczui-Ostrowskiego, opowiadająca jednocześnie o jego najbliższych, a także rzucająca nieco światła na losy wybranych niemieckich i radzieckich oficerów.

Było to moje pierwsze spotkanie z prozą Stężały i obawiałam się nieco, czy nieznajomość poprzedniego tomu nie przeszkodzi mi w pełnym zrozumieniu fabuły. Tak się na szczęście nie stało, Na wstępie na czytelnika czeka krótka nota „Gwoli przypomnienia”, dzięki której łatwo można zorientować się, kto jest kim i czego mniej więcej możemy się spodziewać. Pomocny okazał się również spis głównych postaci z dołączonym do każdej osoby krótkim opisem.

Jak łatwo można się domyśleć, akcja toczy się w roku 1941 i skupia się przede wszystkim na ataku Niemców na ZSRR. Wbrew zapewnieniom autora oraz wbrew podtytułowi książki - „Pseudonim Grzmot” - Bolesław Nieczuja-Ostrowski wcale nie jest centralną postacią powieści, a wręcz przeciwnie – gdyby zebrać w całość króciutkie rozdziały poświęcone jego losom, wyszłoby tego zaledwie kilkadziesiąt stron. Znacznie więcej uwagi poświęcono wydarzeniom mających miejsce we wrogich  armiach - niemieckiej i radzieckiej.

Określiłam tę książkę mianem powieści, choć sam autor we wstępie zastrzega, że „Kapitanowie…” powieścią nie są… Nie ukrywam, że niezmiernie dziwi mnie to stwierdzenie. Owszem, zdaję sobie sprawę z faktu, że niemalże wszyscy bohaterowie pojawiający się na kartach to postaci historyczne, nawet jeśli próżno szukać śladu po niektórych z nich w podręcznikach historii. Co więcej, opisywane przez Stężałę wydarzenia naprawdę miały miejsce, choć w niektórych przypadkach autor pozwolił sobie na drobne przeniesienie akcji w czasie. Jednakże nie sądzę, by ktokolwiek sięgający po tę pozycję miał wątpliwość, że ma do czynienia z powieścią, nota bene całkiem niezłą.

Książka została podzielona na wiele krótkich, zaledwie kilkustronicowych rozdziałów, opisujących losy różnych bohaterów. Początkowo może sprawiać to wrażenie pewnego chaosu, jednak gdy wejdzie się w ten rytm, można dostrzec zalety takiego migawkowego stylu. Akcja toczy się wartko, a niektóre wydarzenia przedstawione są z punktu widzenia różnych postaci, dotyczy to zwłaszcza walk między Niemcami a Sowietami. Zdecydowana większość fabuły skupia się właśnie na aspekcie wojskowym, jednak znaleźć tu można także opisy losów rodzin żołnierzy oraz cywili, starających się wesprzeć walczących, a przy tym wieść w miarę normalne życie mimo wojennej zawieruchy.

Podsumowując, mimo pewnych niedociągnięć jest to książka, którą ze szczerym sumieniem mogę polecić wszystkim zainteresowanym tematyką II Wojny Światowej. Jestem pewna, że się nie zawiodą.

Moja ocena: 5-/6

Za udostępnienie książki serdecznie dziękuję Instytutowi Wydawniczemu Erica